GEDÂYÎ
Beşiktaşlı Gedâyî ya da Tokatlı Gedâyî olarak bilinir. 1826'da Tokat'ta doğdu, 1889'da İstanbul'da öldü. Asıl ismi Ahmed. İlköğreniminden sonra babasının keresteci dükkanında çalıştı. Sevdiği kız veremden ölünce saz ve şiire merak saldı. Bir ara Tokat'a gelen Batumlu Yeseri Baba kendisine Gedâyî mahlasını verdi. Tarihi saptanamayan bir savaşta esir düştü. Savaş bitince Tokat'a dönerken İstanbul'a uğradı ve yerleşti. Tavukpazarı'ndaki âşıklar kahvesinde sazı ve sözüyle tanındı. Çevresi giderek genişledi. İstanbul'un tanınmış yazar ve şairlerince de beğenildi. Onların önerisiyle Padişah Abdülaziz'in huzunda saz çaldı ve sarayın incesaz heyetine katıldı. Bu görevi 5'inci Murad dönemine kadar sürdürdü. 2'nci Abdülhamid'in incesaz heyetini dağıtmasından sonra emekliye ayrıldı. Beşiktaş'taki dükkanında arzuhalcilik yaptı. İstanbul'un çeşitli semtlerinde saz çalıp söyleyerek dolaştı. Bu dönem "Medet Tophaneli top top kıvırcık perçemli" nakaratlı şarkısı çok tutuldu. 19'uncu Yüzyıl âşıkları arasında Arapça, Farsça sözlük ve tamlamalara fazlaca yer verişi, hece ölçüsünün yanında aruzla da şiir yazmasıyla dikkat çeker. Bektaşiliğe girerek bu tarikatın 19'uncu Yüzyıl'daki belli başlı temsilcisi Mehmed Hilmi Dedebaba'ya kapılandı, ondan "babalık" aldı. Hakkındaki bilgiler ve bazı şiirleri Saadeddin Nüzhet Ergun'un "XIX. Asır Saz Şairlerinden Gedâi (1933) kitabı ile, Muhtar Yahya Dağlı'nın "Tokatlı Gedâyî" kitaplarında toplandı.
KOŞMA (ayaklı)
Ey benim cânânım can içre canım
Şûh nev-civânım olma bî-vefa rahm eyle bana
Ben sana kurbanım gel kes gerdanım
Dök yerlere kanım tek ol aşina olma bî-vefa
Nar-ı aşkın serde düştüm yek derde
Şeklin perilerde yoktur kişverde
Ellerin hançerde zerrin kemerde
Her gördüğün yerde gel bakma kıya can sana feda
Sevdim sen dil-beri hûblar serveri
Gördüm şeklin peri oldum müşteri
Çeksen de hançeri kessen bu seri
Gayri şimden geri sen şah ben Gedâ kul oldum sana
Beşiktaşlı Gedâyî ya da Tokatlı Gedâyî olarak bilinir. 1826'da Tokat'ta doğdu, 1889'da İstanbul'da öldü. Asıl ismi Ahmed. İlköğreniminden sonra babasının keresteci dükkanında çalıştı. Sevdiği kız veremden ölünce saz ve şiire merak saldı. Bir ara Tokat'a gelen Batumlu Yeseri Baba kendisine Gedâyî mahlasını verdi. Tarihi saptanamayan bir savaşta esir düştü. Savaş bitince Tokat'a dönerken İstanbul'a uğradı ve yerleşti. Tavukpazarı'ndaki âşıklar kahvesinde sazı ve sözüyle tanındı. Çevresi giderek genişledi. İstanbul'un tanınmış yazar ve şairlerince de beğenildi. Onların önerisiyle Padişah Abdülaziz'in huzunda saz çaldı ve sarayın incesaz heyetine katıldı. Bu görevi 5'inci Murad dönemine kadar sürdürdü. 2'nci Abdülhamid'in incesaz heyetini dağıtmasından sonra emekliye ayrıldı. Beşiktaş'taki dükkanında arzuhalcilik yaptı. İstanbul'un çeşitli semtlerinde saz çalıp söyleyerek dolaştı. Bu dönem "Medet Tophaneli top top kıvırcık perçemli" nakaratlı şarkısı çok tutuldu. 19'uncu Yüzyıl âşıkları arasında Arapça, Farsça sözlük ve tamlamalara fazlaca yer verişi, hece ölçüsünün yanında aruzla da şiir yazmasıyla dikkat çeker. Bektaşiliğe girerek bu tarikatın 19'uncu Yüzyıl'daki belli başlı temsilcisi Mehmed Hilmi Dedebaba'ya kapılandı, ondan "babalık" aldı. Hakkındaki bilgiler ve bazı şiirleri Saadeddin Nüzhet Ergun'un "XIX. Asır Saz Şairlerinden Gedâi (1933) kitabı ile, Muhtar Yahya Dağlı'nın "Tokatlı Gedâyî" kitaplarında toplandı.
KOŞMA (ayaklı)
Ey benim cânânım can içre canım
Şûh nev-civânım olma bî-vefa rahm eyle bana
Ben sana kurbanım gel kes gerdanım
Dök yerlere kanım tek ol aşina olma bî-vefa
Nar-ı aşkın serde düştüm yek derde
Şeklin perilerde yoktur kişverde
Ellerin hançerde zerrin kemerde
Her gördüğün yerde gel bakma kıya can sana feda
Sevdim sen dil-beri hûblar serveri
Gördüm şeklin peri oldum müşteri
Çeksen de hançeri kessen bu seri
Gayri şimden geri sen şah ben Gedâ kul oldum sana
Yorumlar