KÂTİBÎ
--------------------------------------------------------------------------------
17'inci Yüzyılda yaşadı. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde o çağın ünlü "çöğür" çalanları arasında iki kez adı geçer. Asıl adının "Osman" olduğu sanılıyor. 4'üncü Murad döneminde yapılan Revan (1635) ve Bağdat (1638) seferlerine katılan bir yeniçeri olduğu şiirlerinden anlaşılıyor. Sazı ve deyişleriyle kendini âşıklar arasında kabul ettirdi. Âşıklara ilgi duyan 4'üncü Murad'dan da yakın ilgi gördü. Evliya Çelebi'nin kendisinden "Celeb Kâtibî" diye söz etmesine dayanılarak canlı hayvan alım satımıyla uğraştığı inancı doğurdu. Ancak, Kapıkulu sınıfına asker yetiştiren "Acemi Ocağı"nda yazıcı olduğu, mahlasını ve "Celeb" lakabını buradan aldığı ortaya çıktı. Çağdaşı âşıklardan Âşık Ömer'in "Şairname" adlı destanında "Evvel Kâtibî'den idelüm âğaz" diye âşıkları anmaya onunla başlaması ününün yaygınlığını gösterir. Deyişlerinde duygularını içtenlikle ve açıklıkla ortaya koydu. Aruz ölçüsünü de denedi ama başarılı olamadı. Sadeddin Nüzhet Ergun'un 1933'te yayınlanan "XVII. Asır Saz Şairlerinden Kâtibî" adlı kitabında şiirlerinden örnekler ve yaşamıyla ilgili bilgiler yer alır.
--------------------------------------------------------------------------------
TEKERLEME
Aceb ahîr-zaman oldu gaziler
Büyük küçük birbirini beğenmez
Her mü’min münâfık cennet arzular
Tanrı nasib ettiğini beğenmez
Kediler köpekler ile savaşır
Miçik deyu çarşı çarşı dolaşır
Mekbeti’si ehl-i ırz’a ulaşır
Orospular kendi erin beğenmez
Teklif ister bülbül güle konmağa
Pervaneler düşüp şem’a yağmağa
Oğlancıklar iştahından binmeğe
Doru ister atın kır’ın beğenmez
Babası anası koyun güttüren
Dağ başında kavalını öttüren
Kazma ile başın tıraş ettiren
Âhır-kar ayak berberin beğenmez
Ot kökü balta sapının eğrisi
Yine gitmez yüreğimin ağrısı
Sofuluk satar bazı eşek uğrısı
Aşıkların aşk eserin beğenmez
Marifette kâmil olan yiğitler
Mağrur olmaz kendi nefsin öğütler
İl içinde bilip gören şâkirtler
Üstâdın daha pîrin beğenmez
Er olmaz kalbinde tutan gûmanı
İsterse dolaşsun Hind’i Yemen’i
Der Kâtibî bizi beğenmeyeni
Deli gönül beğen derim beğenmez
--------------------------------------------------------------------------------
17'inci Yüzyılda yaşadı. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde o çağın ünlü "çöğür" çalanları arasında iki kez adı geçer. Asıl adının "Osman" olduğu sanılıyor. 4'üncü Murad döneminde yapılan Revan (1635) ve Bağdat (1638) seferlerine katılan bir yeniçeri olduğu şiirlerinden anlaşılıyor. Sazı ve deyişleriyle kendini âşıklar arasında kabul ettirdi. Âşıklara ilgi duyan 4'üncü Murad'dan da yakın ilgi gördü. Evliya Çelebi'nin kendisinden "Celeb Kâtibî" diye söz etmesine dayanılarak canlı hayvan alım satımıyla uğraştığı inancı doğurdu. Ancak, Kapıkulu sınıfına asker yetiştiren "Acemi Ocağı"nda yazıcı olduğu, mahlasını ve "Celeb" lakabını buradan aldığı ortaya çıktı. Çağdaşı âşıklardan Âşık Ömer'in "Şairname" adlı destanında "Evvel Kâtibî'den idelüm âğaz" diye âşıkları anmaya onunla başlaması ününün yaygınlığını gösterir. Deyişlerinde duygularını içtenlikle ve açıklıkla ortaya koydu. Aruz ölçüsünü de denedi ama başarılı olamadı. Sadeddin Nüzhet Ergun'un 1933'te yayınlanan "XVII. Asır Saz Şairlerinden Kâtibî" adlı kitabında şiirlerinden örnekler ve yaşamıyla ilgili bilgiler yer alır.
--------------------------------------------------------------------------------
TEKERLEME
Aceb ahîr-zaman oldu gaziler
Büyük küçük birbirini beğenmez
Her mü’min münâfık cennet arzular
Tanrı nasib ettiğini beğenmez
Kediler köpekler ile savaşır
Miçik deyu çarşı çarşı dolaşır
Mekbeti’si ehl-i ırz’a ulaşır
Orospular kendi erin beğenmez
Teklif ister bülbül güle konmağa
Pervaneler düşüp şem’a yağmağa
Oğlancıklar iştahından binmeğe
Doru ister atın kır’ın beğenmez
Babası anası koyun güttüren
Dağ başında kavalını öttüren
Kazma ile başın tıraş ettiren
Âhır-kar ayak berberin beğenmez
Ot kökü balta sapının eğrisi
Yine gitmez yüreğimin ağrısı
Sofuluk satar bazı eşek uğrısı
Aşıkların aşk eserin beğenmez
Marifette kâmil olan yiğitler
Mağrur olmaz kendi nefsin öğütler
İl içinde bilip gören şâkirtler
Üstâdın daha pîrin beğenmez
Er olmaz kalbinde tutan gûmanı
İsterse dolaşsun Hind’i Yemen’i
Der Kâtibî bizi beğenmeyeni
Deli gönül beğen derim beğenmez
Yorumlar